Grupa: Moderator
Posty: 2930 #7755862
Od: 2018-4-14
| Historia Wieliczki wiąże się nierozerwalnie z odkrytymi tu w XII wieku pokładami soli kamiennej. Badania archeologiczne wykazały, że w okolicach Wieliczki sól warzono juz 3500-2500 lat p.n.e. Po raz pierwszy wzmianka o Wieliczce występuje w dokumencie legata Idziego z lat 1123-1127, określającym dochody z soli klasztoru benedyktynów w Tyńcu. Osada nazwana jest w nim Magnum Sal, co oznaczało Wielka Sól. Z czasem zaprzestano używać słowa Sól, a wyraz Wielka został przekształcony w nazwę Wieliczka. Lokacja WieliczkiW 1290 roku nastąpiła lokacja Wieliczki. Dokonał jej Przemysł II, potwierdzając dokument przygotowany rok wcześniej przez Henryka IV Probusa, a zezwalający braciom Jeskowi i Hysinboldowi (którzy stali się pierwszymi wójtami) założyć w Wielikiej Soli miasto na prawie frankońskim. Dokument lokacyjny określał też przywileje wójtów i mieszkańców miasta. Trzynastego wieku sięgają również dzieje wielickiego zamku, który od początku pełnił rolę siedziby administracyjnej Żup Krakowskich - połączonych warzelni i kopalni soli w Wieliczce oraz Bochni.Solny skarbMiasto od początku swego istnienia było nierozerwalnie związane z kopalnią i dzięki niej rozsławione zostało na cały świat. Skarb wielicki służył nie tylko Wieliczce, ale całej Polsce. Dochód z handlu solą stanowił 1/3 dochodu państwa i pozwalał na utrzymanie rodziny królewskiej, gwarantował też pensje dostojnikom państwowym i profesorom Akademii Krakowskiej. Z dochodów tych budowano i restaurowano klasztory i kościoły, a nawet zamek wawelski. Wiele rodzin magnackich i krakowskich mieszczan, takich jak m.in.: Bonerowie, Wierzynkowie, Morsztynowie, Lubomirscy wzbogaciło się na Żupach Krakowskich. Intensywny rozwój miasta nastąpił za panowania Kazimierza Wielkiego, który około połowy XIV wieku rozbudował istniejący wcześniej Zamek Żupny, a w 1356 roku ustanowił Sąd Sześciu Miast, w skład którego oprócz Krakowa, Sącza, Bochni, Olkusza i Kazimierza weszła również Wieliczka. W pięć lat później przeniósł miasto z prawa frankońskiego na magdeburskie. W tym czasie powstał szachownicowy układ miasta z centralnie położonym rynkiem, z którego czterech kątów wychodziły po dwie ulice. Miasto zostało otoczone murem obronnym z 21 basztami i dwoma bramami: Krakowską i Kłosowską. W 1363 roku powstał tu szpital górniczy. Na przełomie XIII/XIV w. ufundowano również kościół parafialny św. Klemensa, który przebudowywany i modernizowany dotrwał do czasów obecnych. Rozwój miejscowości następował również w XV w, kiedy to zbudowany został wodociąg i chodniki. W tym czasie uregulowano także status prawny Żupy w wydanej w 1368 r. „Ordynacji" zwanej później Statutem Żup Krakowskich. Nastąpił wzmożony rozwój rzemiosła, potrzebni bowiem byli handlarze solą, czyli prasołowie, bednarze, kowale, kołodzieje, stolarze, powroźnicy, piekarze, rzeźnicy, krawcy, szewcy, kuśnierze, tkacze a nawet złotnicy.
Kopalnia Soli w dalszym ciągu przynosiła wielkie zyski. W połowie XIV wieku pogłębiony został Szyb Regis. Okres największego rozkwitu wielickiej kopalni przypada właśnie na wiek XVI, kiedy to żupnikami byli Andrzej Kościelecki, Jan Boner i Sebastian Lubomirski.Pierwsi zwiedzający kopalnięNa przełomie XV i XVI w. w kopalni wielickiej pojawili się pierwsi zwiedzający. Poczet ich zapoczątkował Mikołaj Kopernik oraz poeci Konrad Celtes i Adam Schroeder, matematyk Joachim von Lauchen zw. Retykiem i wielu innych sławnych ludzi. W XV wieku powiększył się obszar Wieliczki poprzez nabyte nowe tereny: łąki, pastwiska oraz wsie: Kłosów, Marcinkowice, Lednica. Powstają także pierwsze cechy rzemieślnicze. W 1598 roku kardynał Jerzy Radziwiłł dokonuje konsekracji drewnianego kościoła pw. św. Sebastiana. Powolny spadek rozkwitu miasta zapoczątkowany został w 1657 roku, kiedy zostało ono obrabowane i częściowo spalone przez Szwedzów. W czasie wojny północnej w 1704 roku zniszczył je pożar. W tym czasie na Wieliczkę spada wiele innych klęsk. Miasto trawiły nie tylko pożary, ale też epidemie. Narastały też waśnie religijne między innowiercami a katolikami. Wieliczka zaczyna chylić się ku upadkowi.W celu obrony przed innowiercami ufundowany zostaje kościół Franciszkanów - Reformatów. W 1655 roku sprowadzają się do Wieliczki zakonnicy. Powoli na łono Kościoła katolickiego powracają arianie, wśród nich rodzina Morsztynów.
9 czerwca 1772 roku, w wyniku I rozbioru Polski, Wieliczkę zajęli Austriacy. Zaborca natychmiast wprowadził swoich urzędników, zlikwidował dotychczasowe przywileje, a językiem urzędowym uczynił język niemiecki. Austriacy, zajmując Wieliczkę, dostrzegli jednak jej skarb, jakim była kopalnia. Widząc w niej źródło dużych dochodów zadbali o jej rozwój. Ważną sprawą stało się zwiedzanie podziemi. W tym celu zlecono wykonanie rzeźb solnych i szeregu atrakcji przyciągających licznych zwiedzających,co rozsławiło Wieliczkę na cały świat. Do wzrostu znaczenia samego miasta przyczyniło się uruchomienie połączenia kolejowego z Krakowem (1857 r.), utworzenie pierwszej w Galicji Szkoły Górniczej (1861 r.), a także ulokowanie siedziby nowo powstałego powiatu wielickiego (1867 r.).W 1918 roku Wieliczka odzyskała niepodległość, ale miasto było bardzo zaniedbane i zniszczone. Przystąpiono więc do porządkowania i odbudowy Wieliczki. Na Rynku Dolnym w 1933 r. założono planty. W tym też czasie zlikwidowano powiat oraz przeniesiono istniejącą Szkołę Górniczą. 4 września 1939 roku na miasto spadły pierwsze bomby, a 7 września wkroczyły oddziały Wehrmachtu. Wojna uwidoczniła się głównie w eksterminacji Żydów. Część z nich zginęła w Puszczy Niepołomickiej, wielu wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu. W odwecie za akcje ruchu oporu okupanci rozstrzelali Polaków w publicznych egzekucjach (1943 r.). Mimo to na terenie Wieliczki i okolic działała dobrze zorganizowana Armia Krajowa. W 1944 roku w kopalni powstał obóz pracy, gdzie miały być produkowane silniki do samolotów. Wyzwolenie Wieliczki nastąpiło 21 stycznia 1945 roku. W zmienionych warunkach ustrojowych zaczęły się tworzyć urzędy i instytucje, powstawać spółdzielcze osiedla mieszkaniowe oraz szkoły. W tym czasie została zelektryfikowana linia kolejowa Kraków - Wieliczka. Ważnym wydarzeniem tamtych dni jest wpisanie wielickiej kopalni, 8 września 1978 roku na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. W 1990 roku Wieliczka przystępuje do nadrobienia zaniedbań cywilizacyjnych. Nawiązana zostaje współpraca partnerska z miastami europejskimi Bergkamen w Niemczech oraz Saint - Andre - lez - Lille we Francji.
TYLKO ZAREJESTROWANI I ZALOGOWANI UŻYTKOWNICY WIDZĄ LINKI » DARMOWA REJESTRACJA
|
